Fara í efni

Viðhorf heimamanna til ferðamanna og ferðaþjónustu - Húsavík, Egilsstaðir, Stykkishólmur, Reykjanesbær

Nánari upplýsingar
Titill Viðhorf heimamanna til ferðamanna og ferðaþjónustu - Húsavík, Egilsstaðir, Stykkishólmur, Reykjanesbær
Lýsing

Í nóvember 2019 komu út skýrslur með niðurstöðum kannana á viðhorfum heimfólks til ferðamanna og ferðaþjónustu á fjórum áfangastöðum, Reykjanesbæ, Stykkishólmi, Húsavík og Egilsstöðum. Kannaðar voru áskoranir sem fylgja uppbyggingu ferðaþjónustu og móttöku ferðamanna á þessum stöðum.

Skýrslurnar í heild má nálgast hér að neðan:

Eykur fjölbreytileika mannlífs og atvinnulífs

Niðurstöður staðfesta að ferðamennskan hefur mikil áhrif á samfélag heimamanna en áhrifin eru nátengd staðbundnum einkennum hvers staðar. Heilt yfir var jákvæðni heimamanna nokkuð afgerandi og voru flestir þeirrar skoðunar að ferðamennska hefði bæði bætt lífsgæði og lífskjör í samfélaginu. Einhugur var um efnahagslegt mikilvægi atvinnugreinarinnar fyrir samfélögin og að ferðaþjónusta hafi bæði verið atvinnuskapandi og ýtt undir fjölbreytni í atvinnulífi. Á öllum stöðum hafði þjónustustig haldist hátt að mati heimamanna. Á öllum stöðunum kom fram að ferðaþjónusta hefði haft neikvæð áhrif á leigumarkað.

Niðurstöður eftir svæðum

Jákvæðustu og neikvæðustu hliðar ferðaþjónustunnar tengd lífsgæðum íbúa og innviðum voru þessar helstar:

Jákvæð áhrif ferðaþjónustunnar lutu öll að því að bæta samfélag og lífskjör heimamanna. Á yfirborðinu virðast þessar jákvæðu hliðar vera svipaðar alls staðar en samhengi þeirra er bundið hverjum stað fyrir sig og fær fyrst þá þýðingu.

  • Á Húsavík voru aukið mannlíf, atvinnusköpun og fjölbreytileiki tiltekin sem jákvæð áhrif ferðaþjónustunnar. Þar höfðu hvalaskoðunarfyrirtækin margþætta þýðingu fyrir samfélagið og voru íbúar á því að áhrifin væru jafnvel enn meiri enn menn gerðu sér grein fyrir. Einkum var mönnum tíðrætt um hátt þjónustustig þrátt fyrir íbúafækkun.
  • Í Stykkishólmi lögðu menn áherslu á fjölbreyttara mannlíf og aukna atvinnu enda var hrun í hörpuskelfiskveiðum og afleiðingar þess fólki ofarlega í huga.
  • Í Reykjanesbæ var aukin atvinna, atvinnusköpun og auknar tekjur efst á blaði. Samfélagið þar hefur glímt við erfiðar áskoranir í atvinnulífi auk hraðrar íbúafjölgunar og lék enginn vafi á þýðingu ferðaþjónustu fyrir atvinnulífið.
  • Á Egilsstöðum var hátt þjónustustig samnefnari fyrir helstu styrkleika ferðamennskunnar í bænum og fyrir búsetuskilyrði og lífsgæði heimamanna.

Neikvæðar afleiðingar ferðaþjónustunnar voru einnig áþekkar milli staða en þó ákveðinn staðbundinn munur.

  • Á Húsavík voru það umferð, umgengni ferðamanna og aðstæður sem skertu lífsgæði íbúa. Í svörum Húsvíkinga var vísað til aðstæðna þar sem þeir voru jaðarsettir og komust ekki að s.s. lengri biðtími í umferð og matvöruverslun og húsnæðismál. Húsvíkingar einblíndu jafnframt á skipulagsmál í bænum þar sem stjórnvöld voru gagnrýnd fyrir að standa ekki undir væntingum heimamanna um móttöku ferðamanna.
  • Í Stykkishólmi var átroðningur, umferðarþungi og Airbnb neikvæðustu þættirnir í huga íbúa. Var þar vísað til skerðingar á lífsgæðum og aðstæðna þar sem íbúar komast ekki að í sínu daglega umhverfi, langoftast tengt útleigu á húsnæði til ferðamanna og erfiðleikum á fasteignamarkaði.
  • Í Reykjanesbæ tengdust neikvæðustu hliðarnar umferð, umferðarþunga og skorti á tjaldstæði fyrir ferðamenn. Vísað var til mikillar umferðar á Reykjanesbraut og skorts/umbótum á innviðum, þ.m.t. á vegakerfi og aðstöðu fyrir ferðamenn. Þar voru stjórnvöld gagnrýnd fyrir að standa sig ekki í að bjóða ferðamönnum viðunandi aðstöðu um landið.
  • Á Egilsstöðum voru umferð,sóðaskapur og umferðarmenning neikvæðust. Vísaði það til skerðingar á lífsgæðum sem oftast tengdist tilfinningu um umferðaröryggi og aðstæðum þar sem íbúar voru jaðarsettir s.s. tómar hillur verslana og Airbnb.

Um könnunina

Könnunin er hluti af opinberri gagnasöfnun og greiningu á félagslegum áhrifum ferðaþjónustunnar á samfélag heimamanna en kannanir á viðhorfum heimamanna til ferðaþjónustu og ferðamennsku hafa farið fram með reglubundnum hætti frá árinu 2016. Ferðamennska og ferðaþjónusta geta haft margvísleg menningarleg og félagsleg áhrif á samfélag heimamanna – sem aftur getur hefur áhrif á viðhorf fólks til atvinnugreinarinnar. Í könnuninni er þetta samspil skoðað ýmist á landsvísu eða í einstökum bæjarfélögum, og tengist markmiði stjórnvalda að hugað verði að því að tryggja áfram jákvætt viðhorf landsmanna til ferðaþjónustu (Vegvísir í ferðaþjónustu 2015). Könnun hefur ýmist farið fram á landsvísu eða skoðað einstök bæjarfélög.
Rannsóknamiðstöð ferðamála (RMF) vann rannsóknina fyrir hönd hins opinbera.

Könnunin var tvíþætt. Annars vegar var gerð símakönnun meðal úrtaks í búa á svæðunum. Úrtakið var 3.700 manns og fengust 1.480 svör. Hins vegar voru tekin 24 viðtöl við íbúa á svæðunum til að fá innsýn í upplifun íbúa af ferðamönnum og ferðaþjónustu í þeirra umhverfi.

Um rannsakendur

Eyrún Jenný Bjarnadóttir, sérfræðingur hjá RMF framkvæmdi rannsóknina. Eyrún er ferðamálafræðingur að mennt og kom fyrst að rannsóknum á viðhorfum heimamanna til ferðamanna og ferðaþjónustu árið 2014 þegar viðhorf landsmanna voru könnuð fyrst hér á landi að frumkvæði Ferðamálastofu. Síðan þá hefur Eyrún fyrir hönd RMF stýrt þeim rannsóknum á viðhorfum heimamanna sem gerðar hafa verið fyrir hönd hins opinbera.

Höfundar
Nafn Eyrún Jenný Bjarnadóttir
Flokkun
Flokkur Viðhorf Íslendinga til ferðafólks og ferðaþjónustu
Útgáfuár 2019
Útgefandi Ferðamálastofa
Leitarorð viðhorf, þolmörk, rannsóknamiðstöð ferðamála, uppbygging, landkynning, fjöldi, fjöldi ferðamanna, stefnumótun, stefnumörkun, ímynd